Export iten: EndNote BibTex

Please use this identifier to cite or link to this item: https://tede.unioeste.br/handle/tede/4768
Tipo do documento: Tese
Title: Das feiras às culturas (no plural) da tríplice fronteira
Other Titles: From fairs to food cultures (in plural) from the triple frontier
Dai mercati alle culture alimentari (al plurale) della frontiera tripla
De las ferias a las culturas alimentarias (en plural) de la triple frontera
Autor: Stefanutti, Paola 
Primeiro orientador: Gregory, Valdir
Segundo orientador: Renzo, Ernesto di
Primeiro membro da banca: Faccioli, Marina
Segundo membro da banca: Klauck, Samuel
Terceiro membro da banca: Martins, Fernando José
Quarto membro da banca: Zanini, Maria Catarina Chitolina
Resumo: Tema do cotidiano, a alimentação ganha destaque neste estudo e nestas linhas. Optase por um recorte que parte de feiras, para realizar um debate sobre comidas, pessoas e cotidiano em um contexto de fronteiras. Objetiva-se estudar culturas alimentares (no plural) da fronteira Brasil-Paraguai-Argentina por meio de indícios e vestígios em feiras e, assim, contribuir para uma reflexão sobre práticas essenciais – tanto do ponto de vista fisiológico quanto social – relativas à alimentação existente neste território. As feiras analisadas foram a Feirinha da JK, a Feria de Ciudad del Este e a Feirinha da Argentina. Os olhares dirigidos para estes locais, tal como os percursos desta pesquisa foram sendo moldados por indícios etnográficos das práticas do cotidiano. Dois historiadores, Ginzburg (1989, 2006, 2007, 2018) e Certeau (2007, 2008), com pitadas etnográficas, me alicerçam. Convido o leitor a degustar estas páginas, seguindo a ordem de uma refeição acadêmico-intelectual que compreende os seguintes itens: o Antipasto contém a “pré-história” da tese, mostrando os objetivos e a caracterização do objeto da pesquisa. Também são apresentadas as diretrizes gerais que referenciam esta tese. No Primo Piatto são relatados os percursos da pesquisa em terras fronteiriças e outras mais distantes, como as italianas. O Secondo Piatto brinda o leitor com discussões sobre feiras e mercados e sobre as feiras no Brasil. Traça, ainda, um panorama do espaço fronteiriço vivenciado e trabalhado. O Contorno é composto de histórias e relatos das três feiras estudadas, a partir das minhas caminhadas. São apresentadas as feiras e suas características, tais como minhas impressões e percepções destes espaços. No Formaggio, estão os ruminares e fermentações feitas a partir das histórias e relatos dessas feiras, propiciando discussões das culturas alimentares (no plural) da tríplice fronteira nos espaços considerados. Finaliza-se com o Dolce que recupera elementos das demais partes dessa refeição-acadêmica de forma harmônica, assim como uma sobremesa deve ser. Espera-se, com este estudo, registrar, sistematizar e refletir sobre os achados a respeito de comidas, produtos alimentícios, práticas, saberes, utensílios e métodos, bem como práticas do cotidiano e das pessoas que trabalham e passeiam por estes espaços. Almeja-se que estes registros gastronômicos, linguísticos, monetários e “feirais” sistematizados e pensados possam também ser fonte e memória desta tríplice fronteira.
Abstract: Tema della vita quotidiana, l’alimentazione è l’oggetto centrale di questo studio e queste righe. Si è adottato un’approccio che parte dai mercati per realizzare un dibattito sul cibo, sulle persone e sul quotidiano in un contesto di frontiere. L'obiettivo è quello di studiare le culture alimentari (al plurale) del confine Brasile-Paraguay-Argentina attraverso indizi e tracce presenti nei mercati e a questo modo contribuire alla riflessione sulle pratiche fondamentali – sia dal punto di vista fisiologico che sociale – correlate all’alimentazione esistente in questo territorio. I mercati analizzati sono la Feirinha da JK, la Feria de Ciudad del Este e la Feirinha da Argentina. Gli sguardi diretti a questi luoghi, così come i percorsi di questa ricerca, sono stati modellati a partire dagli indizi etnografici delle pratiche quotidiane. Due storici, Ginzburg (1989, 2006, 2007, 2018) e Certeau (2007, 2008), con pizzichi etnografici, costituiscono i miei fondamenti. Invito il lettore a degustare queste pagine seguendo l'ordine di un pasto accademico-intellettuale che comprende i seguenti elementi: l’Antipasto contiene la prefazione alla tesi, presentandone gli obiettivi e la caratterizzazione dell'oggetto della ricerca. Qui vengono anche descrittte le linee guida generali che orientano questa tesi. Il Primo Piatto riporta i percorsi della ricerca in zone di confine e terre più distanti, come l'Italia. Il Secondo Piatto offre al lettore discussioni su fiere e mercati e sui mercati in Brasile. Traccia inoltre un panorama dello spazio di frontiera vissuto e lavorato. Il Contorno è composto dalle storie e dai resoconti delle mie visite ai mercati. Vengono presentati i mercati e le loro caratteristiche, così come le mie impressioni e percezioni di questi spazi. Il Formaggio contiene le ruminazioni e fermentazioni delle storie e dei resoconti sui mercati, e intavola discussioni sulle culture alimentari (al plurale) della frontiera triplice negli spazi considerati. Si conclude con il Dolce, che recupera in modo armonioso qualche elemento delle altre parti di questo pasto accademico, proprio come deve essere un dessert. Con questo studio si spera di registrare, sistematizzare e riflettere sulle scoperte relative a cibi, prodotti alimentari, pratiche, conoscenze, utensili e metodi, nonché alle pratiche quotidiane e alle persone che lavorano e camminano attraverso questi spazi. Mi auguro che questi registri gastronomici, linguistici, monetari e “mercatali”, sistematizzati e ponderati, possano diventare anche riferimento e memoria di questa triplice frontiera.
Tema del cotidiano, la alimentación gana notoriedad en este estudio y en estas líneas. Se opta por un recorte que parte de ferias, para realizar un debate sobre comidas, personas y cotidiano en un contexto de fronteras. Se objetiva estudiar culturas alimentarias (en plural) de la frontera Brasil-Paraguay-Argentina a través de indicios y vestigios en ferias y, de esta manera, contribuir para una reflexión sobre prácticas esenciales – tanto del punto de vista fisiológico cuanto social – relativas a la alimentación existente en este territorio. Las ferias analizadas fueron la Feirinha da JK, la Feria de Ciudad del Este y la Feirinha da Argentina. Las miradas dirigidas para estos locales, tal como los caminos de esta investigación se han moldeado por indicios etnográficos de las prácticas del cotidiano. Dos historiadores, Ginzburg (1989, 2006, 2007, 2018) y Certeau (2007, 2008), con pizcas etnográficas, me apoyan. Invito el lector a degustar estas páginas, siguiendo el orden de una comida académico-intelectual la cual comprende los siguientes puntos: el Antipasto contiene la “prehistoria” de la tesis, enseñando los objetivos y la caracterización del objeto de la investigación. También son presentadas las directrices generales las cuales referencian esta tesis. En el Primo Piatto son relatados los caminos de la investigación en tierras fronterizas y otras más lejanas, como las italianas. El Secondo Piatto regala el lector con discusiones sobre ferias y mercados y sobre las ferias en Brasil. Traza, todavía, un resumen del espacio fronterizo experimentado y trabajado. El Contorno está compuesto de historias y relatos de las tres ferias estudiadas, a partir de mis caminatas. Son presentadas las ferias y sus características, tales como mis impresiones y percepciones de estos espacios. En Formaggio, están los rumiares y fermentaciones hechas a partir de las historias y relatos de esas ferias, propiciando discusiones de las culturas alimentares (en plural) de la triple frontera en los espacios considerados. Se finaliza con el Dolce lo cual recupera elementos de las demás partes de esa comida-académica de forma harmónica, así como un postre debe ser. Se espera, con este estudio, registrar, sistematizar y reflexionar sobre los hallazgos respeto a comidas, productos alimenticios, prácticas, saberes, utensilios y métodos, así como prácticas del cotidiano y de las personas que trabajan y pasean por estos espacios. Se pretende que estos registros gastronómicos, lingüísticos, monetarios y “feriales” sistematizados y pensados puedan también ser fuente y memoria de esta triple frontera.
Subject of daily life, food is highlighted in this study and along these lines. We choose a clipping that starts from fairs, to hold a debate about food, people and daily life in a context of borders. The goal is to study food cultures (in plural) from the BrazilParaguay-Argentina border through evidence and traces in fairs and thus contribute to a reflection on essential practices, from both a physiological and a social point of view relating to food in this territory. The fairs analyzed were the Feirinha da JK (Iguassu – Brazil), the Feria de Ciudad del Este (Paraguay) and the Feirinha da Argentina (Iguassu – Argentina). The eyes were fixed to these places, as the paths of this research were being shaped by ethnographic evidence of the daily practices. Two historians, Ginzburg (1989, 2006, 2007, 2018) and Certeau (2007, 2008), with ethnographic hints, support me. I invite the reader to taste these pages, following the order of an intellectualacademic meal comprising the following items: Antipasto contains the “prehistory” of the thesis, showing the objectives and characterization of the research object. Also presented are the general guidelines that reference this thesis. Primo Piatto reports the pathways on the research in frontier and more distant lands, such as Italy. Secondo Piatto offers the reader discussions about fairs and markets in Brazil. It also gives a panorama of the lived and worked frontier space. Contorno is composed of stories and reports from the three fairs studied, from my walks. The fairs and their characteristics are presented, such as my impressions and perceptions of these spaces. In Formaggio, there are ruminars and fermentations made from the stories and reports of these fairs, providing discussions of food cultures (in plural) of the triple frontier in the spaces considered. It ends with Dolce that recovers elements from the rest of this academicmeal harmoniously, just as a dessert should be. It is expected, with this study, to record, to systematize and to reflect on the findings regarding food, food products, practices, knowledge, utensils and methods, as well as daily practices and people who work and walk through these spaces. It is hoped that these systematized and thoughtful gastronomic, linguistic, monetary and fairs records can also be a source and memory of this triple frontier.
Keywords: Cotidiano
Alimentação
Práticas alimentares
Quotidiano
Alimentazione
Pratiche alimentari
Vida cotidiana
Alimentación
Prácticas alimentarias
Daily life
Eating
Eating practices
CNPq areas: CIENCIA E TECNOLOGIA DE ALIMENTOS::CIENCIA DE ALIMENTOS
Idioma: por
País: Brasil
Publisher: Universidade Estadual do Oeste do Paraná
Sigla da instituição: UNIOESTE
Departamento: Centro de Educação Letras e Saúde
Program: Programa de Pós-Graduação em Sociedade, Cultura e Fronteiras
Campun: Foz do Iguaçu
Citation: STEFANUTTI, Paola. Das feiras às culturas (no plural) da tríplice fronteira. 2020. 325 f. Tese (Doutorado em Sociedade, Cultura e Fronteiras) - Universidade Estadual do Oeste do Paraná, Foz do Iguaçu, 2020.
Tipo de acesso: Acesso Aberto
Endereço da licença: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
URI: http://tede.unioeste.br/handle/tede/4768
Issue Date: 13-Feb-2020
Appears in Collections:Doutorado em Sociedade, Cultura e Fronteiras (FOZ)

Files in This Item:
File Description SizeFormat 
Paola_Stefanutty_2020_pt-br.pdf11.57 MBAdobe PDFView/Open Preview
Paola_Stefanutty_2020_it.pdf11.21 MBAdobe PDFView/Open Preview


This item is licensed under a Creative Commons License Creative Commons